Sau khi Nghị viện châu Âu chính thức bỏ phiếu phê chuẩn tháng 3/2019, ngày 23/4/2019, Chính phủ Việt Nam đã có Nghị quyết số 25/NQ-CP phê duyệt Hiệp định VPA/FLEGT giữa Việt Nam và EU. Theo đó, Hiệp định VPA/FLEGT đã có hiệu lực vào ngày 1/6/2019. Vì sao đến nay VPA/FLEGT chưa đi vào thực tiễn?

VPA/FLEGT ơi, mở cửa ra!
Hiệp định Đối tác tự nguyện về thực thi luật lâm nghiệp-quản trị rừng và thương mại lâm sản-VPA/FLEGT đã chính thức có hiệu lực từ ngày 1/6/2019. Điều này đồng nghĩa với việc mỗi lô hàng gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam xuất khẩu (XK) sang Liên minh châu Âu (EU) bắt buộc phải có giấy phép chứng nhận xuất xứ hợp pháp.

Ông Ngô Sỹ Hoài -Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam, đánh giá: EU là thị trường rất quan trọng vì bao gồm liên minh các nước khá khó tính. Việt Nam chủ yếu XK sang thị trường EU sản phẩm đồ gỗ tinh chế nội-ngoại thất có giá trị gia tăng cao. Với Hiệp định VPA/FLEGT, dù XK sản phẩm gỗ sang EU không thể gia tăng đột biến nhưng hoàn toàn có thể kỳ vọng trị giá sẽ tăng lên, thu về nhiều kết quả. Ngoài ra còn giúp ngành gỗ Việt Nam nâng cao uy tín, chiếm được lòng tin tại các thị trường khác như Mỹ, Nhật Bản.

EU hiện là thị trường XK gỗ lớn thứ 4 của Việt Nam và giá trị vẫn không ngừng tăng trưởng, chiếm tỷ trọng 13 – 17% tổng kim ngạch thương mại đồ gỗ trong những năm gần đây. Mục tiêu kim ngạch XK gỗ và lâm sản ngoài gỗ đến năm 2025 đạt 18-20 tỷ USD (năm 2019 đạt hơn 11 tỷ USD,  trong đó gỗ và sản phẩm gỗ đạt 10,5 tỷ USD), phấn đấu để Việt Nam trở thành một trong những nước hàng đầu thế giới về sản xuất, chế biến, XK sản phẩm gỗ và lâm sản ngoài gỗ có uy tín trên thị trường quốc tế.

Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn, hiện nay Việt Nam XK sản phẩm gỗ sang 28 nước của EU, chủ yếu là sản phẩm gỗ ngoài trời. Tất cả những sản phẩm gỗ xuất sang EU được thực hiện kiểm soát chặt chẽ và không có gỗ tự nhiên. Hiệp định VPA/FLEGT là hành động mạnh mẽ để hai bên cùng nói không với gỗ lậu, chỉ sử dụng gỗ được phép khai thác hợp pháp, bảo vệ môi trường sinh thái.

Việc thực thi Hiệp định VPA/FLEGT được coi như dấu mốc quan trọng trong cam kết hợp tác giữa Việt Nam và EU để cùng giải quyết tình trạng khai thác và thương mại gỗ bất hợp pháp. Các cam kết của Hiệp định VPA/FLEGT phối hợp với quy định tại Luật Lâm nghiệp năm 2017, theo đó, nghiêm cấm việc nhập khẩu (NK), XK, khai thác, chế biến và thương mại gỗ bất hợp pháp theo quy định của pháp luật Việt Nam và quốc tế.

Để thực hiện, Việt Nam tiếp tục hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật hài hòa hóa các cam kết của Hiệp định VPA/FLEGT, bao gồm việc xây dựng Nghị định quy định Hệ thống VNTLAS -là hệ thống đảm bảo các sản phẩm gỗ được xác minh hợp pháp dựa trên những yêu cầu cụ thể trong toàn bộ các quá trình của chuỗi cung ứng, từ khi gỗ còn trong rừng hay từ thời điểm gỗ được NK cho đến điểm cuối cùng là XK hay gỗ được bán ra. Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp Nguyễn Quốc Trị nhấn mạnh: Điều này có nghĩa là gỗ khai thác bất hợp pháp và các doanh nghiệp mua bán gỗ khai thác bất hợp pháp sẽ không được tham gia chuỗi cung ứng theo quy định của Hệ thống VNTLAS.

VPA/FLEGT được triển khai đầy đủ khi cơ chế cấp phép FLEGT của Hệ thống VNTLAS bắt đầu hoạt động. Khi đó, mỗi lô hàng gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam XK sang EU sẽ đi kèm với giấy phép FLEGT để đáp ứng các yêu cầu từ Quy chế gỗ của EU -một quy chế được xây dựng nhằm ngăn chặn việc NK gỗ bất hợp pháp vào thị trường EU.

Cơ chế cấp phép FLEGT sẽ góp phần tăng uy tín ngành chế biến gỗ Việt Nam không chỉ tại thị trường EU mà còn tại các thị trường xuất khẩu có giá trị cao khác, trong bối cảnh nhu cầu về gỗ hợp pháp đang ngày càng tăng lên. Cho đến khi bắt đầu cấp phép FLEGT, gỗ và sản phẩm gỗ được NK từ Việt Nam sẽ tiếp tục phải thực hiện trách nhiệm giải trình về truy xuất nguồn gốc theo quy định từ Quy chế gỗ của EU.

Bao giờ cho đến giấy phép FLEGT?
Sau hơn 1 năm Hiệp định VPA/FLEGT có hiệu lực, Việt Nam đang nỗ lực luật hóa các quy định để có thể tiến tới cấp giấy phép FLEGT, mở đường cho gỗ Việt rộng cửa vào EU và các thị trường uy tín khác. Từ đó, gỗ và sản phẩm gỗ có giấy phép sẽ không phải thực hiện trách nhiệm giải trình theo quy định Quy chế gỗ của EU.

Bà Nguyễn Tường Vân -Chánh văn phòng thường trực Ban chỉ đạo về FLEGT, cho biết: Quan trọng nhất trong thực thi VPA/FLEGT là nội luật hóa các quy định. Việt Nam đề nghị không áp dụng trực tiếp Hiệp định mà thông qua việc ban hành bổ sung Nghị định quy định “Hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp Việt Nam (VNTLAS)”, tập trung vào các nội dung như: Kiểm soát gỗ NK, hệ thống phân loại tổ chức/doanh nghiệp, xác minh XK, đánh giá tính sẵn sàng của hệ thống VNTLAS, cấp phép FLEGT cho thị trường EU.

Trả lời câu hỏi về thời điểm Việt Nam cấp giấy phép FLEGT đầu tiên, bà Vân thông tin: Hiện nay, Nghị định đã được xây dựng hoàn thiện chờ Chính phủ phê duyệt, dự kiến sẽ được ký ban hành khoảng tháng 9/2020. Sau khi Nghị định có hiệu lực, vấn đề quản lý gỗ NK phải áp dụng theo quy định trong Nghị định, 6 tháng sau tiến hành phân loại doanh nghiệp. Đến đầu năm 2021, Việt Nam có thể vận hành được hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp. Kinh nghiệm cho thấy phải đến cuối năm 2021, đầu năm 2022 mới có giấy phép FLEGT đầu tiên được cấp.

Ý kiến của các chuyên gia đều cho rằng, VPA/FLEGT thực chất là sự tổng hợp, hệ thống hóa tất cả những gì ngành gỗ Việt Nam đã làm từ trước tới nay. Đối tượng bị chi phối nhiều nhất, đồng thời cũng là đối tượng hưởng lợi nhiều nhất là trên 3.000 doanh nghiệp chế biến-XK gỗ, 324 làng nghề có kinh doanh trong lĩnh vực chế biến gỗ, và 1,4 triệu hộ nông dân trồng rừng.
Phạm Phù Cát -Theo TCV

G-Chip: Cơ hội cho nhà đầu tư nhỏ tham gia hệ sinh thái Google toàn cầu

Thừa Thiên-Huế: Ra mắt Dự án Tổ hợp chăn nuôi an toàn sinh học 4F